Wiele lat temu, mając jeszcze w szkole czy w liceum lekcje języka polskiego i lekcje religii, wielokrotnie pojawiało się to pojęcie. Wielokrotnie, ale bez jednoznacznej definicji, z kolei potoczne definicje były raczej zabawne niż wiarygodne. Dzisiaj, odrabiając zaległości z myślenia, natrafiłem na pełną definicję pojęcia cnoty, w Retoryce Arystotelesa w przekładzie Henryka Podbielskiego, oto ona:

Cnota (ἀρετή), jak się zdaje, jest to zdolność tworzenia i zachowania rzeczy dobrych oraz zdolność wyświadczania licznych i wielkich dobrodziejstw względem wszystkiego i w każdej sytuacji. Składnikami cnoty są następujące zalety: sprawiedliwość, męstwo, umiarkowanie, wspaniałomyślność, uzasadniona duma, szczodrość uprzejmość, roztropność, mądrość. Skoro cnota jest zdolnością wyświadczania dobra, najważniejszymi są oczywiście te jej zalety, które przynoszą najwięcej pożytku innym. Dlatego największym szacunkiem otaczamy ludzi sprawiedliwych i mężnych, ponieważ męstwo przynosi innym największy pożytek w czasie wojny, sprawiedliwość zaś zarówno w czasie pokoju, jak na wojnie. Następna jest szczodrość. Ludzie szczodrzy rozdają bowiem hojnie dobra i nie walczą o pieniądze, do których inni przywiązują największą wagę. Sprawiedliwość jest cnotą, dzięki której każdy posiada swe własne dobra i to zgodnie z prawem; niesprawiedliwość jest więc przywłaszczeniem sobie cudzych dóbr i to wbrew prawu. Męstwo jest cnotą, która pozwala człowiekowi dokonać w obliczu niebezpieczeństwa chwalebnych czynów, zgodnie z zaleceniem prawa i w jego służbie. Tchórzostwo jest jego przeciwieństwem. Umiarkowanie jest cnotą, która pozwala zachować nam zgodny z prawem stosunek do przyjemności cielesnych. Jej przeciwieństwem jest rozwiązłość. Szczodrość jest to zdolność do dysponowania majątkiem dla dobra innych. Jej przeciwieństwem jest skąpstwo. Uzasadniona duma jest cnotą, która usposabia nas do czynienia dobra dla innych na wielką skalę (jej przeciwieństwem jest małoduszność). Wspaniałomyślność jest cnotą wyświadczania wielkich dobrodziejstw za pośrednictwem nakładów pieniężnych. Ich przeciwieństwami są małoduszność i małostkowość. Roztropność jest cnotą myślenia; dzięki niej jesteśmy w stanie udzielać dobrych rad w sprawach dobra i zła, o których mówiliśmy w związku z problemem szczęścia.