Ta podstrona w żadnym przypadku nie ma celu autopromocji umiejętności czytelniczych autora, czyli mnie.
Możesz przeczytać również: czego słucham i jakie kino lubię.
Nie będę wymieniał lektur szkolnych, które przecież każdy zna :-) Niektórych książek, także nie wymienię. Nie znajdziesz tutaj przede wszystkim długiej listy publikacji związanych z informatyką.
W przerwie pewnego koncertu znajomy miał wielką chęć na rozmowę na temat książki, której niestety nie znałem. A szkoda, bo zapowiadało się na ciekawą pogawędkę. Kilka miesięcy później wpadłem w sieci na jego spis książek, które chętnie czyta. Wniosek stąd taki, że warto wiedzieć, co czytają znajomi, bo być może da to okazję do niecodziennej rozmowy.
Najnowsze artykuły w blogu
Ostatnio przeczytałem...
Jak można łatwo (było-jest) zauważyć, częściej sięgam po polską literaturę. Czasem przekład z obcego języka na polski może całkowicie zepsuć książkę. Rzadziej uczynić ją lepszą niż w rzeczywistości jest. Oczywiście, zawsze też można sięgnąć po oryginał. To jednak wymaga, i czasu, i środków. Całe szczęście, że mamy w kraju wielu dobrych literatów poliglotów parających się przekładami.
- Mechaniczna pomarańcza, Anthony Burgess
Trzyczęściowa powieść o brutalnym gangu nastolatków i dorastaniu jego członków.
- Świństwo. Truizmy, Marie Darrieussecq
Porażająca książka o stopniowym zezwierzęceniu kobiety tłamszonej przez fikcje społeczne i realia rynkowe.
- Życie przed sobą, Émile Ajar
Przepełniona czarnym humorem opowieść o czarnym gettcie w Paryżu. Wielkie.
- Szelmostwa niegrzecznej dziewczynki, Mario Vargas Llosa
Piękna książka o bezsensie życia i ulotności chwili.
- Chodzenie. Amras, Thomas Bernhard
Dwa wybitne opowiadania o samobójstwie.
Przeczytaj wybrane cytaty tutaj.
- Feministyka albo sztuka obchodzenia się z kobietami, Arthur Schopenhauer
Żartobliwe obserwacje filozofa, który miał dużą słabość do pokojówek.
- Kto wydał wyrok na miasto? Plany operacyjne ZWZ-AK (1940-1944) i sposoby ich realizacji, Andrzej Leon Sowa
Tło historyczne, które doprowadziło do wybuchu powstania w Warszawie w 1944 roku. Lektura więcej niż obowiązkowa.
Przeczytaj wybrane cytaty tutaj.
- Upadek w czas, Emil Cioran
Brak narodzin rozwiązuje wiele problemów podstawowych, dowodzi autor. Wyśmienita lektura.
- Jeden dzień Iwana Denisowicza i inne opowiadania, Aleksander Sołżenicyn
Trzy opowiadania, oprócz tytułowego: Zagroda Matriony (która, moim zdaniem, powinna być wśród szkolnych lektur obowiązkowych) oraz Zdarzenie na stacji Koczetowka (o zderzeniu idealistycznej wizji świata ze zwierzęcą rzeczywistością). Lżejsze niż Opowiadania... Szałamowa.
- Zarys rozkładu, Emil Cioran
Życie i jego sens od początku do końca. Bardzo mocne i bardzo dobre.
Przeczytaj wybrane cytaty tutaj.
- Strażnik Gułagu. Dziennik, Iwan Czistiakow
Dziennik dowódcy plutony zbrojnej straży obozowej na jednym z odcinków BAM-u. Jak cienka jest granica między oprawcą a ofiarą w systemie totalitarnym.
- Książę, Niccolò Machiavelli
Klasyczna pozycja o tym jak rządzić, by rozwijać państwo i go nie stracić.
- Kultura jako źródło cierpień, Sigmund Freud
O roli kultury w życiu człowieka, tworzeniu iluzji oraz rozwoju psychicznym człowieka. Bardzo dobre.
- Atlas lękliwego mężczyzny, Christoph Ransmayr
Krótkie opowiadania opisujące napotkane sytuacje, ludzi i miejsca. Doświadczenie różnorodności, ale jednocześnie ulotności i bardzo szybkiego przemijania.
- Fragmenty dyskursu miłosnego, Roland Barthes
Związek międzyludzki z punktu widzenia przyjmowanych postaw oraz używanych figur językowych.
- 622 upadki Bunga, Stanisław Ignacy Witkiewicz
O relacjach damsko-męskich i męsko-męskich, sile wyobrażenia i rzeczywistych przesłankach. Pozycja obowiązkowa.
Przeczytaj wybrane cytaty tutaj.
- Kochanie, zabiłam nasze koty, Dorota Masłowska
Fascynacja bycia "kimś", podczas gdy ten "ktoś" okazuje się niewiele warty w rezultacie. Oniryzm.
- Drach, Szczepan Twardoch
O Górnym Śląsku, o życiu i jego przemijaniu, ale też o tym, że człowiek za wszelką cenę chce nadać sens wszystkiemu. Poezja i brutalny realizm. Warto.
- Narodziny tragedii albo Grecy i pesymizm, Fryderyk Nietzsche
Pierwsza książka autora, która miała dla niego fatalne skutki zawodowe. Wiara w moc muzyki mogącej przemieniać społeczeństwa. Wiara naiwna, jak też sam autor zauważy nieco później.
- Lolita, Vladimir Nabokov
Książka, która w rzeczywistości opowiada o czymś innym niż plotki, które można o niej usłyszeć. Wielka literatura, na dodatek bez morału.
- Pierwszy krok w chmurach, Marek Hłasko
Debiutancki tomik opowiadań Hłaski. Klasyka.
- Śmierć w bunkrze. Opowieść o moim ojcu, Martin Pollack
Droga od nacjonalizmu do nazizmu. Ta książka powinna znaleźć się w kanonie lektur szkolnych.
- Niepokoje wychowanka Törlessa, Robert Musil
O źle pojętej moralności i zdegenerowanej edukacji będących podłożem dla nazizmu.
- Dzienniki kołymskie, Jacek Hugo-Bader
Śladami Warłama Szałamowa przez Kołymę. Czyta się jednym tchem.
- Góra Tajget, Anna Dziewit-Meller
O niemieckich eksperymentach na dzieciach, a także o zasadach wychowawczych, które umożliwiły zrzucenie odpowiedzialności za popełnione zbrodnie. Warto i trzeba przeczytać.
Przeczytaj wybrane cytaty tutaj.
- Podróże z Herodotem, Ryszard Kapuściński
O podróżach reporterskich, ale i o tym, że zmieniają się tylko okoliczności, a natura ludzka pozostaje niezmienna.
- Sąsiady, Adrian Markowski
Kontynuacja i rozwinięcie 13 opowiadań o Króliku. Przenikanie się świata żywych i umarłych, ludzi z zwierząt, świadomości i obłędu. Czarny humor.
- Kosmos, Witold Gombrowicz
Powieść o egoizmie, wszechogarniającym egoizmie. Warto.
- Czasy secondhand. Koniec czerwonego człowieka, Swietłana Aleksijewicz
Zbiór wyśmienitych reportaży pozwalających zrozumieć trwanie i upadek ZSRR. Bardzo ważna lektura.
- Rok 1984, George Orwell
Historia buntu jednostki przeciwko systemowi totalnemu przyszłości oraz opis mechanizmów działania takiego systemu. Choć to fikcja, to jednak w dużej mierze zrealizowana w ZSRR (książka została wydana przed 1950). Warto.
- O podstawie moralności, Arthur Schopenhauer
Krytyka filozofii obowiązków Kanta, i następujących po nim filozofów głoszących konieczność. Próba sformułowania rzeczywistej podstawy moralności. Pisane prostym językiem dostępnym dla każdego. Wielkie.
- Tak. Wyjadacze, Thomas Bernhard
Dwa opowiadania Bernharda. Pierwsze o przemocy psychicznej w związkach damsko-męskich, drugie bliższe Bernhardowskiej komedii, o próbie pochwycenia uciekającego króliczka poznania. Bardzo dobre zestawienie bardzo dobrych opowiadań.
- Tajne państwo, Jan Karski
Fabularyzowany zapis wybranych scen z życia Karskiego pisany dla zachodniego czytelnika (w oryginale po angielsku). Cena za brak polskiego Quislinga była bardzo wysoka, a z perspektywy czasu, prawie niezauważona przez naszych wojennych przyjaciół, co zaznacza Karski w swojej książce.
- Opowiadania kołymskie, Warłam Szałamow
Zbiór przejmujących opowiadań o degradacji człowieka i jego moralności pisanych oszczędnym, chłodnym, językiem. Świadectwo tamtych czasów. Wielka literatura.
- Wielkie mocarstwa wobec Polski 1919-1945. Od Wersalu do Jałty, Jan Karski
Geopolityka i znaczenie w niej Polski. Błędy polityków wynikające z braku chłodnej analizy faktów i kierowania się ideologią. Egoizm władzy i propaganda rządowa. Wybitna książka, która powinna być obowiązkową lekturą we wszystkich szkołach ponadpodstawowych.
- Biesy, Fiodor Dostojewski
Początki ruchów rewolucyjnych w Rosji w drugiej połowie XIX wieku oraz stojące za nimi idee oraz rzeczywiste pobudki. W wielu miejscach prorocze analizy autora. Bardzo dobre.
- Huśtawka oddechu, Herta Müller
Wspomnienia rumuńskiego poety wywiezionego na roboty przymusowe do ZSRR opisane przez autorkę.
- Doktor Faustus, Thomas Mann
Wspaniała książka o dążeniu do absolutnej perfekcji za wszelką cenę, łącznie z poświęceniem samego siebie. Geneza niemieckiej konieczności historycznej zbudowanej na złudzeniu własnej nieomylności i wielkości prowadzącej wprost do nazizmu. Na dodatek, świetne studium muzyki dodekafonicznej.
- Dobry Stalin, Wiktor Jerofiejew
Życie człowieka radzieckiego zafascynowanego i nienawidzącego Zachodu we wspomnieniach Jerofiejewa o ojcu. Świetnie ukazane realia życia w państwie totalitarnym, gdzie wszystko jest z pozoru po staremu, i jest normalne.
- Wasilij Grossman. Pamięć i listy, Fiodor Huber
Walka Grossmana o prawdę w przedstawianiu wojny w ZSRR, walka o normalne życie rodziny kontra totalitarne państwo. Nie jest to biografia - na wielki plus dla autora.
- Świadek, Vladimír Balla
Seria bardzo krótkich opowiadań. Rzeczywistość wygina się i przechodzi płynnie w absurd podparty czarnym humorem, mimo wszystko pozostając nadzwyczaj prawdopodobną. Bardzo dobre.
- Kresy. Biografia krainy, której nie ma. Jak zniszczono wielokulturowe pogranicze, Kate Brown
Bardzo dobra książka opisująca proces niszczenia wielokulturowego społeczeństwa poprzez ustalanie (sztucznych) podziałów narodowościowych, które z czasem służą do klasyfikowania i represjonowania wybranych jednostek oraz całych grup ludzi.
Przeczytaj wybrane cytaty na tej stronie
- Nadal ten sam śnieg i nadal ten sam wujek, Herta Müller
Zbiór mów dziękczynnych, artykułów oraz innych krótkich form autorki. O literaturze, o muzyce, o obozach pracy oraz życiu w zamkniętym kraju dyktatury.
- Śniadanie z Sokratesem, Robert Rowland Smith
Seria krótkich esejów opisujących związki filozofii z czynnościami dnia powszedniego. Lekkie.
- Rozejm, Primo Levi
O wyjściu z Auschwitz, wędrówce do domu rodzinnego, i o tym, jak kat łatwo przybiera maskę ofiary.
- Pigułka wolności, Piotr Czerwiński
Pseudo-życie w pseudo-rzeczywistości z pseudo-ludźmi. Forma autora porównywalną z tą z debiutu. Bardzo dobre.
- Malina, Ingeborg Bachmann
Książka o samotności i próbach radzenia sobie z nią, prawie zawsze skazanych na niepowodzenie. Zabawa formą.
Przeczytaj wybrane cytaty na tej stronie.
- Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym, Daniel Kahneman
O pozorności rozumienia i daleko idących tego konsekwencjach, w oparciu o osiągnięcia psychologii behawioralnej.
- Przypadek Wagnera, Friedrich Nietzsche
O próbach zmiany sposobu myślenia ludzi poprzez muzykę, braku umiejętności dostrzeżenia własnej porażki i wyciągnięcia z niej wniosków, zapatrzeniu we własne ego prowadzące do upadku człowieka i kultury, o robaku Rzeszy.
- Między frontami, Evelio Rosero
Cywile wplątani w nie swoją wojnę, słabe państwo niepotrafiące powstrzymać terrorystów, ludzie znikający w niewyjaśnionych okolicznościach, masowe morderstwa, kłamstwa rządu i zdrajcy. Z dużym chłodem i dystansem dokładnie opisany stan państwa ogarniętego korupcją, gdzie faktyczną władzę sprawują gangi i jednostki paramilitarne.
- Egzekutor, Stefan Dąmbski
Autor w wieku kilkunastu lat zaciągnął się na ochotnika do AK. Chciał być sławny, jak sam napisał, został więc maszyną do wykonywania wyroków śmierci. Wśród jego kolegów z oddziału jedynie najwyżsi rangą oficerowie mieli więcej niż 20 lat. Dzieciom niezwykle łatwo pozbyć się resztek empatii i po prostu zabijać bez mrugnięcia okiem. Wybitnie antywojenna książka.
- Korekta, Thomas Bernhard
W jaki sposób urzeczywistniona idea unicestwia jednostkę, którą tę ideę urzeczywistniła. Bardzo dobre.
Przeczytaj wybrane cytaty na tej stronie.
- Rosja. Widzenia transoceaniczne. Tom II. Mosty napowietrzne, Czesław Miłosz
Eseje, wykłady i listy Miłosza na temat Rosji, sporo o Brodskim i Mandelsztamie. We wielu językach, w tłumaczeniach i w oryginale. Choć zbliżyć się do tak przenikliwego umysłu i tak jasnego wyrażania własnych opinii!
- Poezje zebrane Alberta Caeiro. Heteronimia I, Fernando Pessoa
Wiersze i listy Pessoi pisane pod jednym z jego licznych heteronimów. Pogodnie, tak po portugalsku.
- Jakbyś kamień jadła, Wojciech Tochman
Sarajewo, Srebrenica, czystki etniczne i wojna domowa w Bośni. Oszczędne w słowach, wielkie w przekazie.
- Rosja. Widzenia transoceaniczne. Tom I. Dostojewski - nasz współczesny, Czesław Miłosz
O Dostojewskim, ale nie tylko. Bardzo dobry wstęp do studium rosyjskiej duszy, jeżeli taka w ogóle istnieje.
- Głód i jedwab, Herta Müller
Mistrzowskie eseje noblistki na temat życia w dyktaturze.
- Drzazga. Opowieść o Niej i o Niej, Władimir Zazubrin
Przenikliwe studium nad mechanizmem mordowania wrogów klasowych w ZSRR. Wielkie.
- Prywatne obowiązki, Czesław Miłosz
Świetne eseje Miłosza na temat literatury i Polski, czy też na temat Polski i polskości widzianej z zewnątrz.
- Mój brat alkad, Fernando Vallejo
Dawka mocnego uderzenia od Vallejo, tym razem na temat mechanizmów zdobywania władzy, słabości demokracji i wolnego wyboru. Bardzo uniwersalny przekaz mimo, że tak mocno osadzony w realiach Kolumbii.
- Wyprawa w Dwudziestolecie, Czesław Miłosz
Kapitalna książka o okresie 1918-1939 złożona z wycinków z gazet codziennych, listów, ulotek, obwieszczeń okraszona bardzo skromnym komentarzem Miłosza. A wszystko to z perspektywy żywego obywatela Międzywojnia. Niepowtarzalna okazja wyrobienia sobie własnego zdania o tamtych mitycznych czasach. Wielkie.
Przeczytaj wybrane cytaty na tej stronie
- O malarstwie i kaligrafii, José Saramago
Książka o schyłku dyktatury faszystowskiej junty Salazara i jego następców w typowym dla Saramago "optymistycznym" stylu.
- Niziny, Herta Müller
Szwabska wieś w Rumunii, nawet blisko do współczesnego polskiego wielkiego miasta. Wielka literatura.
- Abaddon - Anioł Zagłady, Ernesto Sábato
Trudno tę książkę scharakteryzować. Mrok, przeczucie końca, ludzie jak flies in the vaseline, urywki filmowe, chaos życia. Bardzo dobre.
- Pożegnanie jesieni, Stanisław Ignacy Witkiewicz
Książka z (dziś można tak powiedzieć) przepowiednią, która ziściła się we wszystkich szczegółach. Bardzo dobre.
- Król kłania się i zabija, Herta Müller
Eseje na temat (m.in.) języka, obrazu, mówienia, milczenia i asymilacji. Bardzo dobre.
- Wycinka, Thomas Bernhard
O hipokryzji, zakłamaniu i tzw. asertywności tzw. elity artystycznej.
Przeczytaj wybrane cytaty na tej stronie
- Tak jest dobrze, Szczepan Twardoch
Kilka opowiadań na pozór realistycznych, jednak tylko do pewnego momentu. Zaskakujące.
- Iwetta, Guy de Maupassant
Opowiadanie o tym, kiedy komuś wydaje się, że jest inaczej niż rzeczywiście jest i będzie inaczej niż rzeczywiście będzie. Pełny dekadentyzm.
- Tonio Kröger i inne opowiadania, Thomas Mann
Kilka z opowiadań Manna - i zabawne i poważne. Z "mądrą pointą".
- Dolina Issy, Czesław Miłosz
Ta książka łamie (raz i na zawsze) mit wielkiego dobrodziejstwa Polaków na "Kresach", tak chętnie dzisiaj serwowanego.
Arcydzieło.
- Zniewolony umysł, Czesław Miłosz
W jaki sposób nieświadomie, a później już świadomie zgadzamy się na manipulację samymi sobą.
Wspaniałe. Arcydzieło.
- Ecce homo. Jak się staje, czym się jest, Friedrich Nietzsche
Wspaniała książka Nietzschego o samym sobie i swojej twórczości.
Wybrane cytaty tutaj.
- Good night Dżerzi, Janusz Głowacki
O człowieku, który wykorzystał wszystkie możliwości, jaki daje Zachód, ośmieszając każdą z nich. Pierwsze skojarzenie z Sezonem migracji na Północ At-Tajjib Saliha jest trafne. Tyle, że tutaj nie jest to tylko książkowa fikcja. Kosiński istniał i naprawdę to zrobił.
- Malowany ptak, Jerzy Kosiński
Starcie dziecka z prymitywnymi dorosłymi, z wojną w tle.
- Dzieci umarłych, Elfriede Jelinek
Arcydzieło formy i treści. Dosłownie: nabite treścią. Do wielokrotnego, uważnego czytania.
Przeczytaj wybrane cytaty na tej stronie.
- Sercątko, Herta Müller
Müller znowu pisze o tym samym. I znowu w taki sposób, że nie sposób oderwać się od lektury.
Przeczytaj wybrane cytaty na tej stronie.
- Autobiografie, Thomas Bernhard
Bernhard o zawiłościach samego siebie i najbliższych w kilku szkicach.
- Orły i Anioły, Juli Zeh
Książka na scenariusz wartkiego kina akcji na temat powiązań światowej polityki i narkobiznesu (z wieloma wątkami w Polsce). To z jednej strony. Z drugiej strony obraz dzisiejszych niemieckich dwudziestolatków - używki, zagubienie i bezwzględne dążenie do celu. Dodać warto gatunki muzyki rozróżniane po ilości bpm (sic!).
- Dziś wolałabym siebie nie spotkać, Herta Müller
To jest literatura mistrzyni. Arcydzieło.
Przeczytaj wybrane cytaty tutaj.
- Rok śmierci Ricardo Reisa, José Saramago
Można powiedzieć, że jest to książka poświęcona Pessoi, można też dodać, że miastu Lizbonie, albo określić ją jako antykorporacyjną. A to po prostu jedna z najlepszych książek Saramago.
Przeczytaj wybrane cytaty tutaj.
- Kalkwerk, Thomas Bernhard
Jak to jest mieć całe życie odpowiedź na najbardziej nurtujące pytanie w zasięgu wypowiedzi, ale nie móc nigdy jej wypowiedzieć do końca (lub w ogóle).
Na dodatek, pokaz zabawy z formą powieści.
- Trzech panów w łódce nie licząc psa, Jerome K. Jerome
Pogodna XIX-wieczna powieść o żeglowaniu w angielskim wydaniu. Sporo typowo angielskiego humoru (w wersji heavy light w stosunku do Monty Pythona) serwowanego z wyczuciem.
- Thomas Bernhard - Spotkanie. Rozmowy z Kristą Fleischmann, Krista Fleischman
Bernhard. Bernhard. I Bernhard.
- Sezon migracji na Północ, At-Tajjib Salih
Opowieść o zderzeniu kultur, próbach asymilacji, w końcu o samej asymilacji w obcej kulturze i tego konsekwencjach.
Z tej książki nie sposób wynotować zdań na później, chyba, że przepisze się ja całą. Taką literaturę piszą tylko mistrzowie.
- Wszystko płynie, Wasilij Grossman
Książka wagi dokumentu. Państwo totalitarne Lenina i Stalina, mechanizmy działania dyktatury. I wszystko w relacji naocznego świadka. Lektura więcej niż obowiązkowa. Wielkie.
- Moje nagrody, Thomas Bernhard
O nagrodach przyznanych Bernhardowi opowiada sam laureat. Opowiada i to jak! Ze wspaniałym poczuciem humoru.
- Jeruzalem, Gonçalo M. Tavares
O czym jest ta książka? Łatwiej jest porównać: ta książka jest jak Jutro, w czas bitwy, o mnie myśl Javiera Maríasa. Zdarzeń kluczowych jest niezwykle mało, z kolei postaci wiele. Przekaz nie jest jednolity, jest nad wyraz "rozproszony". Temat jest jeden: "o życiu", które nie wychodzi, ale trwa. A jego sens się rozprasza z każdą następną sekundą.
- Pedro Páramo, Juan Rulfo
Pierwsza powieść realizmu magicznego. Liryczność wprost z koszmaru sennego w dawce znacząco powyżej jakiejkolwiek średniej.
- Lis już wtedy był myśliwym, Herta Müller
Poezja pisana prozą. A o czym? O życiu (czy raczej próbach życia) w systemie totalitarnym oraz krótko po jego upadku. Bardzo głęboko, ale nigdy wprost.
Przeczytaj wybrane cytaty na tej stronie oraz tutaj.
- Nowy wspaniały świat, Aldous Huxley
Napisana w 1931 roku czarna wizja przyszłości, która w większej części już się zrealizowała. Jest faktem, z którego nawet nie zdajemy sobie sprawy. Ale i to Huxley już przewidział.
Klasyka, która nie da się zapomnieć.
- Dawni mistrzowie. Komedia, Thomas Bernhard
Monolog bernhardowski przed obrazem Tintoretta nad egzystencją, społeczeństwem i rolą sztuki i nauki w życiu. Bardzo dobre i bardzo mocne.
Przeczytaj wybrane cytaty tutaj.
- Czerwone liście, William Faulkner
Zbiór wybranych opowiadań Faulknera. Poruszanych tematów - sporo: od wojny secesyjnej, przez niewolnictwo do II wojny światowej. O głupocie, zawiści, bezpodstawnej nienawiści - o tym wszystkim, co kieruje masą.
- Alchemik, Paulo Coelho
Bardzo optymistyczne spojrzenie na cel życia człowieka. Tak optymistyczne, że aż momentami nie do uwierzenia.
- Życie i los, Wasilij Grossman
W jaki sposób zwykli ludzie stają się katami w służbie systemu totalitarnego? Co czyni, że człowiek przestaje kierować własnym życiem i zdaje się na los? W jak wielkim stopniu bezosobowe państwo może zniewolić jednostkę?
Arcydzieło.
- Miasto białych kart, José Saramago
Ile potrzeba, żeby demokratycznie wybrany rząd stał się dyktaturą siejącą terror? Okazuje się, że niewiele, bardzo niewiele. Wystarczy tylko, aby każdy wyborca w końcu zaczął konsekwentnie egzekwować nadane mu prawa. Niemożliwe? A jednak.
Portugalska anarchia w duchu Pessoi o tragizmie wprost z Jerofiejewa.
- Tajemne serce zegara, Elias Canetti
Zapiski autora z lat 1973-1985. Bardzo zwięźle, bardzo inteligentnie. Trzeba przeczytać kilka razy w różnych odstępach czasu, do tego bardzo uważnie. Brak przypadkowych słów.
Przeczytaj wybrane cytaty na tej stronie.
- Wszystkie imiona, José Saramago
Jaka jest granica między życiem a śmiercią, czy można zrobić cokolwiek wbrew losowi - to jedne z wielu pytań postawionych tutaj przez Saramago.
Mrok, ciemność wewnątrz i na zewnątrz, gra pozorów. I ta ciągła samotność potwierdzająca słowa pieśni Pão duro da solidão.
Czy jest możliwe wyrwanie nieznajomej osoby z samotności? Czy druga osoba jest lekarstwem na samotność?
- Chilijski nokturn, Roberto Bolaño
Bardzo treściwa i bardzo krótka powieść, właściwie: o umieraniu. Ksiądz-poeta na łożu śmierci szuka w przeszłości przypadków, decyzji, które zmieniły bieg jego życia i życia innych. Jak dalece można być odpowiedzialnym za innych? Czy w ogóle można być odpowiedzialnym za samego siebie, czy może jest się grą przypadków? Czy jest na to rada? pyta umierający.
Przeczytaj wybrane cytaty na tej stronie.
- Ostatnia runda, Julio Cortázar
Zbiór wybranych krótkich opowiadań i wierszy autora. Julio z innej strony - już nie tak ponury jak w Grze w klasy. Ze sporą dawką delikatnego humoru.
- Lunatycy, Hermann Broch
Studium rozpadu wartości, rozpadu kultury europejskiej na przykładzie Niemiec z końca XIX i początku XX wieku. Zapowiedź narodzin nowego człowieka, człowieka "superracjonalnego". Człowieka, który będzie organizmem nazizmu (książka została napisana na przełomie lat 20-tych i 30-tych XX wieku). Jeszcze: człowieka, który stanowi teraz większość europejskiego społeczeństwa.
Wielkie.
- Kronika zapowiedzianej śmierci, Gabriel García Márquez
Czy można uciec przed własną tradycją, własnymi obrzędami? Tej książki się nie czyta, ją wręcz połyka się zdaniami w całości (jak to u Marqueza).
- Dziennik galernika, Imre Kertész
Dziennik obejmujący dobre kilkadziesiąt lat z życia Kertesza. Wiele tutaj o filozofii i filozofach (przede wszystkim o Nietzschem), węgierskich pisarzach, shoah i Auschwitz - a wszystko w odniesieniu do bieżących wydarzeń kolejnych szarych dni. Książka wymaga dużego skupienia przy czytaniu, brak tutaj zbędnych słów.
- Zaburzenie, Thomas Bernhard
Jedna z wczesnych książek genialnego Austriaka. Wyraźnie podzielona na dwie części. Pierwszą, ze standardową narracją i drugą, już z wielkim monologiem, "narracją Bernharda". A o czym? O tym samym, co zawsze: o źle, głupocie, nędzy, śmierci, gniciu. Wybitne.
- Przebiegum Życiae, Piotr Czerwiński
Napisana polsko-angielskim slangiem kwaśno-gorzka, druga po debiucie, książka Czerwińskiego. Oczywiście - jest "o życiu", jak jej poprzedniczka, i również kończy się gorzkim happy-endem. Bardzo dobra książka. W stosunku do debiutu mniej nasycona złością, zapalczywością, jednak ciągle w "typowym" dla Czerwińskiego od razu rozpoznawalnym stylu, któremu nie można się oprzeć.
- Księga Niepokoju, Fernando Pessoa
Liryczny, metafizyczny dziennik intymny pewnego lizbońskiego bankiera. Niezwykła podróż przez przez absurd życia, śmierci, przez "portugalskość".
- Ulisses, James Joyce
Na lekturę tej książki trzeba przeznaczyć bardzo dużo czasu, cierpliwości i dobrej woli. Ulisses to realistyczny (w dosłownym znaczeniu tego słowa) zapis jednego dnia z życia kilku osób w Dublinie na początku wieku XX. Joyce z zegarmistrzowską precyzją rejestruje, jakby na taśmie, jakby aparatem fotograficznym, każdy ułamek chwili, jednocześnie nie dodaje do tego praktycznie żadnego własnego komentarza. Po lekturze zostały mi wrażenia barwne, nie sytuacyjne - jak zazwyczaj, ale właśnie kolory, każdy rozdział książki jako osobny kolor. I to zdziwienie, jak niewiele nasze życie codzienne różni się od tego z początku XX wieku, z tą uwagą, że może teraz wydaje się nam, że znamy więcej ludzi i więcej zjawisk, ale jednocześnie nie znamy nikogo i niczego.
- Miłość w czasach zarazy, Gabriel García Márquez
Historia nieszczęśliwej miłości w sosie środkowoamerykańskim przedstawiona z typowym dla Marqueza zacięciem. Na miejscu są porównania do świetnej Lalki Prusa, trzeba tylko zaznaczyć, że tutaj jest bliżej telenoweli i zadumy nad starością i przemijaniem niż typowego romantycznego dramatu. Czyta się podejrzanie szybko i z dużą przyjemnością odkrywa się, co też takiego znajduje się na kolejnej stronie. Jak to u Marqueza :-)
- Żółty deszcz, Julio Llamazares
Poetyckie studium na samotnością, która następnie przez szaleństwo dąży do śmierci. W wielu momentach świetny materiał na zaczątek scenariusza do filmu z kręgu "hiszpańskiego horroru".
- Wymazywanie. Rozpad, Thomas Bernhard
Rozliczenie z zakłamaniem, drobnomieszczaństwem, światem schyłku wieków, z głupotą i powierzchownością, ze wszystkim, co złe i do złego pretenduje. Wreszcie, z Austrią, która niebezpiecznie często przypomina Polskę.
Dawno nie czytałem tak dobrej literatury. Tak wspaniałej!
- Wszystkie języki świata, Zbigniew Mentzel
Książka o niespełnionych oczekiwaniach i prozie życia w Polsce rządzonej przez komunistów, a w tle rozważania nad istotą języka i porozumiewania się.
- Ultra Montana, Witold Horwath
Obszerna powieść utrwalająca losy wybranych mieszkańców "ciemnogrodu" Ultra Montana i "zachodniego" Polis. Wielowątkowa, naprawdę wciągająca lektura z elementami realizmu magicznego na jesienne wieczory przynosząca iskierkę nadziei i wiary w ludzi.
- Legenda o nerwowym człowieku, Giorgio Rayzacher
Przesycona brutalnością i twardą erotyką opowieść o ludzkich wynaturzeniach. Można powiedzieć, że o wszystkim, co najgorsze na tym świecie - i na dodatek w bliżej nieznanym kraju bardzo przypominającym powojenną Polskę (autor ma polskie korzenie).
Tę powieść czyta się naprawdę błyskawicznie, podobnie jak i Azyl Faulknera, co nie jest przypadkowe, bo obie książki mają ze sobą wiele wspólnego.
- Matka Boska Płatnych Morderców, Fernando Vallejo
Gubiąc się w uliczkach Medellín w Kolumbii, gdzie najważniejszą wiadomością w mediach jest kilkucyfrowa liczba zabitych z poprzedniego dnia, gdzie nikt nie jest niewinny, gdzie "nie ma na tej ziemi większej zarazy niż religia katolicka". Bardzo krótka powieść, w której żadne słowo nie jest przypadkowe. Wielkie.
Przeczytaj wybrane cytaty na tej stronie.
- Jutro, w czas bitwy, o mnie myśl, Javier Marías
Książka o doświadczeniu śmierci niedawno poznanej osoby, o przemijaniu i drobnych błędach w życiu, które powodują bolesne konsekwencje. A w tle błądzenie w uliczkach Madrytu, upalnego i zmrożonego, za dnia i nocy. Czuć w tym ducha Cortazara.
- Sto lat samotności, Gabriel García Márquez
Książka, którą niezwykle trudno opisać. Z jednej strony to saga rodu Buendía, z drugiej przerażająca podróż jak we śnie, gdzie czas jest uroborosem. Życie, które się toczy, właściwie bez jasnego celu, jest skazane na zapomnienie.
I to jednozdaniowe nawiązanie do Gry w klasy Cortázara przy końcu powieści. Smak tej powieści czuje się długo.
- Pożądanie, Elfriede Jelinek
Lektura wagi superciężkiej na temat przemocy seksualnej wobec kobiet napisana twardym językiem, gdzie frazy poetyckie mieszają się z ostrymi wulgaryzmami. Czytelnik nie znajdzie tutaj typowej fabuły, nie znajdzie nawet ani jednego w całości zapisanego i przedstawionego w sposób klasyczny dialogu.
Książka robi wrażenie, jakby Jelinek pisała ją własną krwią. Przynajmniej rękopis musiał być tak napisany - trudno mi uwierzyć, że mogło być inaczej.
Przeczytaj wybrane cytaty na tej stronie.
- Miasto ślepców, José Saramago
Książka jak przypowieść biblijna. Rzecz o upadku człowieka, zupełnym zezwierzęceniu, gdzie nie można sobie pozwolić nawet na resztki człowieczeństwa bez narażania się na najgorsze.
Fascynująca lektura, którą zbyt szybko się czyta - trzeba dawkować, inaczej skończy się w bardzo krótkim czasie, a w tym przypadku jest to jak najbardziej niepożądane.
- Rosyjska piękność, Wiktor Jerofiejew
Stylizowany na pamiętnik 23-letniej "pani do towarzystwa" wyższych sfer, "weteranki skrobanki", Iriny Władimirowny Tarakanowej, której życie zaczyna się komplikować w zetknięciu ze śmiercią oraz przypadkową ciążą.
Jest tu dużo wulgarności, bohaterka opowiada z rozbrajającą szczerością (i dokładnością) o swoich upodobaniach, a, że życie jej wypełnia "praca", toteż wiadomo, czego można sie spodziewać.
Styl wypowiedzi zmienia się w zależności o tego, czy bohaterka "myśli" czy "mówi". Przez pierwsze kilkadziesiąt stron jedynie "mówi", co nieco może zniechęcać do czytania. Z drugiej strony brawa dla autora za świetne uchwycenie tego charakterystycznego bełkotliwego kobiecego słowotoku.
- Azyl, William Faulkner
Historia morderstwa w Mississippi przedstawiona w migawkach. Czytanie książki to przeglądanie albumu ze zdjęciami, gdzieniegdzie podpartych dialogami w formie dźwiękowej. Akcji, toku wydarzeń musi domyśleć się czytający, nic nie jest opisane od A do Z (wyłączając ostatni rozdział, który niestety podkreśla "amerykańskość" autora) - opisy przyrody, miejsc i przedmiotów zastępują właściwe opisy postaci i zdarzeń.
Życie jak najgorszy koszmar złożony z ludzkiej obojętności, zła biorącego się z dążenia jedynie do samozadowolenia, bezmyślności i braku wyobraźni, ludzi zawistnych i odrażających moralnie. Świat, gdzie ważniejsze jest, co "ludzie powiedzą" niż życie drugiego człowieka, mimo, że nikt nie jest bez winy.
- Panowie z dzielnicy, Gonçalo M. Tavares
Serie zabawnych powiastek filozoficznych. Zabawnych, ale w sposób inteligentny - wywołujących szczery uśmiech, zdziwienie rzeczami najzwyczajniejszymi. Ulotne. Aż korci, by nauczyć się na pamięć wybranych fragmentów.
- Opowiadania, Jorge Luis Borges
Książka ta to zbiór opowiadań argentyńskiego pisarza z lat 1956-70 w przekładzie m.in. Zofii Chądzyńskiej. Nie mam zamiaru streszczać opowiadań. Zaznaczę tylko temat łączący dziełka: Argentyna i postacie gauchos wraz z ich bogatą tradycją.
Opowiadania Borgesa to świetny przykład, jak powinna wyglądać ta forma literacka. Najbardziej zdumiewające dla czytelnika jest odkrycie, że każdy z tych krótkich utworków jest gotowym zaczątkiem czy też czasem całym scenariuszem świetnego filmu fabularnego - przygodowego i psychologicznego, i dramatycznego, i komediowego.
Przeczytaj wybrane cytaty tutaj.
- Gra w klasy, Julio Cortázar
Sięgnąłem po tę prozę po blisko dekadzie od pierwszej próby "zmierzenia" się z nią. Teraz już wiem, że wtedy, dziesięć lat wstecz, kiedy byłem u progu liceum, było dla mnie za wcześnie.
Co można również przeczytać w Posłowiu Zofii Chądzyńskiej do książki: autor nie zniża się do czytelnika (co miałoby obrażać czytelnika). Z tego wynika nie mniej nie więcej, ale: wymagana jest dość szczegółowa znajomość muzyki jazzowej i klasycznej, prozy i liryki (z największym naciskiem na twórczość francuską - "od a do z") oraz filozofii; a wszystko to do roku 1963 włącznie (rok wydania "Gry w klasy" to 1963).
Poza tym warto znać: język francuski wraz z żargonem, podstawy języka angielskiego oraz hiszpańskiego, kilka słów po niemiecku i szwedzku. Po co to wszystko? Po to, aby móc czytać prozę Cortázara w miarę swobodnie, bez patrzenia w przypisy co drugie, trzecie zdanie.
W zamian dostaje się zachwycającą formę i zniewalającą treść. Wrażenie metafizyczne? Niezrozumiałe saudade?
Egzemplarz "Gry w klasy" rozpadł mi się w rękach, tuż po skończeniu pierwszej "wewnętrznej" książki. Ale już zakleiłem taśmą, już jest dobrze. Nie wiem tylko, czy w prawidłowej kolejności. Dowiem się za kilka lat czytając ją według klucza autora
- Homo Polonicus, Krystian Piwowarski
O Polakach i polskości, ale także o tym, jak wygląda nasza polskość z punktu widzenia nie-Polaka. Ta proza robi kolosalne wrażenie. Wybitne.
- Brudnopis, Siergiej Łukjanienko
Książka autorstwa bardzo popularnego rosyjskiego pisarza Siergieja Łukjanienki to trzymająca w napięciu powieść przygodowa osadzona w fantastyce naukowej. Czyta się bardzo szybko i przyjemnie.
Nie mam wielkiego obycia z literaturą fantastyczną, ale wydaje mi się, że wykorzystany przez autora motyw światów równoległych i eksperymentów ludzi z "innych" światów na "naszym" świecie jest dość mocno eksplorowany przez różnych pisarzy fantasy. Trzeba jednak przyznać, że Łukjanienko wychodzi z tego obronną ręką - jego powieść jest po prostu ciekawa.
Na uwagę zasługują bardzo trafne i często niezwykle dowcipne komentarze odnoszące się do realiów życia Moskwiczan (i społeczeństw na nich "wzorowanych"). W dużej mierze to właśnie one sprawiają, że książka niesie ze sobą owe "coś więcej".
- Sekret hiszpańskiej pensjonarki, Eduardo Mendoza
Przetykana surrealizmem (choć w bardzo oszczędnej formie) opowieść o przygodach nietypowego detektywa próbującego rozwikłać sprawę tajemniczych zniknięć hiszpańskich pensjonarek. Z humorem na bardzo zróżnicowanym poziomie i bardzo książkowymi dialogami (być może oddaje to specyfikę (tempo) mówionego języka hiszpańskiego).
Z drugiej strony jest przedstawiona wciągająca historia o powstawaniu drugiego, fałszywego, "ja" w ludziach. Obraz ukrytego strachu przed światem, miałkości człowieka i próbach dopasowania się do ogółu za wszelką cenę.
- Moskwa-Pietuszki, Wieniedikt Jerofiejew
Napisana w formie śmiechowiska ludowego (z opowieściami m.in. na temat tego, gdzie i co pił narrator oraz jak długo był po tym pijanym) porażająca książka o samotności i nieuchronności losu. O beznadziejności szarego życia, i próbie ucieczki we własny alkoholowy świat.
Nie bez powodu Jerofiejew nazywany jest rosyjskim Kafką. Niesamowita proza.
- Tequila, Krzysztof Varga
Monolog nad trumną perkusisty grupy punkowej. Dużo czarnego humoru i bardzo ciekawych spostrzeżeń na temat punka, tudzież życia. Działa odprężająco-przygnębiająco, czyta się jednym tchem. Dla osób otwartych, najlepiej mających jakieś pojęcie o wyżej wspomnianym gatunku muzyki.
- Między nami dobrze jest, Dorota Masłowska
Sztuka teatralna jadowicie (ale i z dużą dawką specyficznego humoru) komentująca dzisiejszą Polskę. Czuć tu ducha Witkacego, co bardzo mi odpowiada. Przeczytałem gdzieś, że jest to "nowa Masłowska" (w sensie dosłownym). Nie należę do grona znawców i wielkich fascynatów twórczości Doroty Masłowskiej, ale ten krótki utwór naprawdę przypadł mi do gustu.
- 13 opowiadań o Króliku, Adrian Markowski
Bardzo krótkie siedemnaście opowiadań utrzymanych w tonacji surrealistycznego koszmaru. Świat przedstawiony to Polska, jaką wielu dobrze pamięta. Z jakiej się teraz śmiejemy oglądając filmy Barei. Opowiadania dostarczają sporo wyrafinowanego czarnego humoru. Nie wiadomo tylko, czy się śmiać czy płakać. W końcu to nasza niechlubna historia. To my sami: tacy, jakich nigdy nie chcielibyśmy znać. Przeżarci czerwoną zarazą.
Warto.
- Puste spojrzenie, José Luís Peixoto
Mistrzowska mieszanka surowego realizmu z poezją. Plus ogromne umiejętności warsztatowe autora. To jedna z tych nielicznych książek, które potwierdzają swoją wielkość każdym swoim zdaniem, każdym swoim wersem.
To również jedna z tych niewielu książek, które zachwycają, które co rozdział dostarczają powodów do powiedzenia: "o!" czy inaczej: "wow!".
- Globtroter. Recz o Janie Ptaszynie Wróblewskim, Jacek Wróblewski
Kapitalna książka o powstawaniu rodzimej sceny jazzowej. Fascynująca opowieść o rodzinie nestora polskiego jazzu. Przywołanie wczesnych latach 60-tych, kiedy młoda inteligencja, mimo często bardzo ciężkiego życia, miała jeden wspólny cel. Wolność. A wolność dawała (i nadal daje) przede wszystkim muzyka jazzowa.
Z niecierpliwością czekam na kolejne wydanie tej publikacji z nadzieją na poprawienie kilku literówek. Uzupełnienie zdjęciami, a być może i nawet dodanie krążka z archiwalnymi nagraniami tam opisanymi.
Pamiętniczki są czytane przez Jana Ptaszyna Wróblewskiego w każdy poniedziałek w radiowej Trójce (audycja "Trzy kwadranse jazzu").
- Kyś, Tatiana Nikiticzna Tołstoj
Jeżeli fantastyka, to tylko rosyjska.
Zabawnie i z polotem przedstawione dzieje "ludzkości" po bliżej nieokreślonej katastrofie. Ludkowie zajadają się przysmakami z myszy, czasem drapią pazurami u stóp drewniane deski podłogi. Bo w końcu są mutantami. Na dodatek nieznany Kyś straszy w lesie. Ale zmiany nadchodzą.
Ta książka to ponoć satyra na Rosję, choć wcale nie trzeba tego wiedzieć, aby mieć przyjemność z czytania. Po prostu dobra książka.
- Pokalanie, Piotr Czerwiński
Książkę można by zaliczyć do literatury Generacji Nic. Już sam tytuł to niechybnie podpowiada.
Książka jest bardzo osobista, bardzo "kwaśna". Twarda, i wulgarna. Często niezwykle ironiczna, wręcz sarkastyczna. Jednak nie jest to bezpodstawne i z pewnością nie ma na celu bezmyślnego ataku.
Czytając z zapartym tchem Pokalanie wiele razy miałem wrażenie, że napisał to sam wielki Hłasko.
- Uchodźcy, Henryk Grynberg
Proza podróżnicza, w której przewija się multum postaci polskiej młodej inteligencji lat 60-tych.
Jest, i Komeda, i Hłasko, i Polański, i Głowacki, i wielu wielu innych.
Dla zainteresowanych życiem polskiej inteligencji wczesnych lat powojennych.
- Z głowy, Janusz Głowacki
Autobiograficzna książka Głowackiego, to przede wszystkim spora dawka charakterystycznego humoru i dużo informacji na temat... emigracji.
Dla mnie to książka szczególna - z autografem samego Janusza Głowackiego.
- Wspólny pokój, Zbigniew Uniłowski
Ciemny, brudny i wiecznie na kacu świat przedwojennej Warszawy i mieszkających w jednym pokoju artystów, literatów i studentów.
Z intensywną nutką dekadencji.
