Co czytam

Ta podstrona w żadnym przypadku nie ma celu autopromocji umiejętności czytelniczych autora, czyli mnie.

Możesz przeczytać również: czego słucham i jakie kino lubię.

Nie będę wymieniał lektur szkolnych, które przecież każdy zna :-) Niektórych książek, także nie wymienię. Nie znajdziesz tutaj przede wszystkim długiej listy publikacji związanych z informatyką.

W przerwie pewnego koncertu znajomy miał wielką chęć na rozmowę na temat książki, której niestety nie znałem. A szkoda, bo zapowiadało się na ciekawą pogawędkę. Kilka miesięcy później wpadłem w sieci na jego spis książek, które chętnie czyta. Wniosek stąd taki, że warto wiedzieć, co czytają znajomi, bo być może da to okazję do niecodziennej rozmowy.

Najnowsze artykuły w blogu

Ostatnio przeczytałem...

Jak można łatwo (było-jest) zauważyć, częściej sięgam po polską literaturę. Czasem przekład z obcego języka na polski może całkowicie zepsuć książkę. Rzadziej uczynić ją lepszą niż w rzeczywistości jest. Oczywiście, zawsze też można sięgnąć po oryginał. To jednak wymaga, i czasu, i środków. Całe szczęście, że mamy w kraju wielu dobrych literatów poliglotów parających się przekładami.

Mechaniczna pomarańcza, Anthony Burgess

Trzyczęściowa powieść o brutalnym gangu nastolatków i dorastaniu jego członków.

Świństwo. Truizmy, Marie Darrieussecq

Porażająca książka o stopniowym zezwierzęceniu kobiety tłamszonej przez fikcje społeczne i realia rynkowe.

Życie przed sobą, Émile Ajar

Przepełniona czarnym humorem opowieść o czarnym gettcie w Paryżu. Wielkie.

Szelmostwa niegrzecznej dziewczynki, Mario Vargas Llosa

Piękna książka o bezsensie życia i ulotności chwili.

Chodzenie. Amras, Thomas Bernhard

Dwa wybitne opowiadania o samobójstwie.

Przeczytaj wybrane cytaty tutaj.

Feministyka albo sztuka obchodzenia się z kobietami, Arthur Schopenhauer

Żartobliwe obserwacje filozofa, który miał dużą słabość do pokojówek.

Kto wydał wyrok na miasto? Plany operacyjne ZWZ-AK (1940-1944) i sposoby ich realizacji, Andrzej Leon Sowa

Tło historyczne, które doprowadziło do wybuchu powstania w Warszawie w 1944 roku. Lektura więcej niż obowiązkowa.

Przeczytaj wybrane cytaty tutaj.

Upadek w czas, Emil Cioran

Brak narodzin rozwiązuje wiele problemów podstawowych, dowodzi autor. Wyśmienita lektura.

Jeden dzień Iwana Denisowicza i inne opowiadania, Aleksander Sołżenicyn

Trzy opowiadania, oprócz tytułowego: Zagroda Matriony (która, moim zdaniem, powinna być wśród szkolnych lektur obowiązkowych) oraz Zdarzenie na stacji Koczetowka (o zderzeniu idealistycznej wizji świata ze zwierzęcą rzeczywistością). Lżejsze niż Opowiadania... Szałamowa.

Zarys rozkładu, Emil Cioran

Życie i jego sens od początku do końca. Bardzo mocne i bardzo dobre.

Przeczytaj wybrane cytaty tutaj.

Strażnik Gułagu. Dziennik, Iwan Czistiakow

Dziennik dowódcy plutony zbrojnej straży obozowej na jednym z odcinków BAM-u. Jak cienka jest granica między oprawcą a ofiarą w systemie totalitarnym.

Książę, Niccolò Machiavelli

Klasyczna pozycja o tym jak rządzić, by rozwijać państwo i go nie stracić.

Kultura jako źródło cierpień, Sigmund Freud

O roli kultury w życiu człowieka, tworzeniu iluzji oraz rozwoju psychicznym człowieka. Bardzo dobre.

Atlas lękliwego mężczyzny, Christoph Ransmayr

Krótkie opowiadania opisujące napotkane sytuacje, ludzi i miejsca. Doświadczenie różnorodności, ale jednocześnie ulotności i bardzo szybkiego przemijania.

Fragmenty dyskursu miłosnego, Roland Barthes

Związek międzyludzki z punktu widzenia przyjmowanych postaw oraz używanych figur językowych.

622 upadki Bunga, Stanisław Ignacy Witkiewicz

O relacjach damsko-męskich i męsko-męskich, sile wyobrażenia i rzeczywistych przesłankach. Pozycja obowiązkowa.

Przeczytaj wybrane cytaty tutaj.

Kochanie, zabiłam nasze koty, Dorota Masłowska

Fascynacja bycia "kimś", podczas gdy ten "ktoś" okazuje się niewiele warty w rezultacie. Oniryzm.

Drach, Szczepan Twardoch

O Górnym Śląsku, o życiu i jego przemijaniu, ale też o tym, że człowiek za wszelką cenę chce nadać sens wszystkiemu. Poezja i brutalny realizm. Warto.

Narodziny tragedii albo Grecy i pesymizm, Fryderyk Nietzsche

Pierwsza książka autora, która miała dla niego fatalne skutki zawodowe. Wiara w moc muzyki mogącej przemieniać społeczeństwa. Wiara naiwna, jak też sam autor zauważy nieco później.

Lolita, Vladimir Nabokov

Książka, która w rzeczywistości opowiada o czymś innym niż plotki, które można o niej usłyszeć. Wielka literatura, na dodatek bez morału.

Pierwszy krok w chmurach, Marek Hłasko

Debiutancki tomik opowiadań Hłaski. Klasyka.

Śmierć w bunkrze. Opowieść o moim ojcu, Martin Pollack

Droga od nacjonalizmu do nazizmu. Ta książka powinna znaleźć się w kanonie lektur szkolnych.

Niepokoje wychowanka Törlessa, Robert Musil

O źle pojętej moralności i zdegenerowanej edukacji będących podłożem dla nazizmu.

Dzienniki kołymskie, Jacek Hugo-Bader

Śladami Warłama Szałamowa przez Kołymę. Czyta się jednym tchem.

Góra Tajget, Anna Dziewit-Meller

O niemieckich eksperymentach na dzieciach, a także o zasadach wychowawczych, które umożliwiły zrzucenie odpowiedzialności za popełnione zbrodnie. Warto i trzeba przeczytać.

Przeczytaj wybrane cytaty tutaj.

Podróże z Herodotem, Ryszard Kapuściński

O podróżach reporterskich, ale i o tym, że zmieniają się tylko okoliczności, a natura ludzka pozostaje niezmienna.

Sąsiady, Adrian Markowski

Kontynuacja i rozwinięcie 13 opowiadań o Króliku. Przenikanie się świata żywych i umarłych, ludzi z zwierząt, świadomości i obłędu. Czarny humor.

Kosmos, Witold Gombrowicz

Powieść o egoizmie, wszechogarniającym egoizmie. Warto.

Czasy secondhand. Koniec czerwonego człowieka, Swietłana Aleksijewicz

Zbiór wyśmienitych reportaży pozwalających zrozumieć trwanie i upadek ZSRR. Bardzo ważna lektura.

Rok 1984, George Orwell

Historia buntu jednostki przeciwko systemowi totalnemu przyszłości oraz opis mechanizmów działania takiego systemu. Choć to fikcja, to jednak w dużej mierze zrealizowana w ZSRR (książka została wydana przed 1950). Warto.

Przeczytaj wybrane cytaty tutaj oraz tutaj.

O podstawie moralności, Arthur Schopenhauer

Krytyka filozofii obowiązków Kanta, i następujących po nim filozofów głoszących konieczność. Próba sformułowania rzeczywistej podstawy moralności. Pisane prostym językiem dostępnym dla każdego. Wielkie.

Tak. Wyjadacze, Thomas Bernhard

Dwa opowiadania Bernharda. Pierwsze o przemocy psychicznej w związkach damsko-męskich, drugie bliższe Bernhardowskiej komedii, o próbie pochwycenia uciekającego króliczka poznania. Bardzo dobre zestawienie bardzo dobrych opowiadań.

Tajne państwo, Jan Karski

Fabularyzowany zapis wybranych scen z życia Karskiego pisany dla zachodniego czytelnika (w oryginale po angielsku). Cena za brak polskiego Quislinga była bardzo wysoka, a z perspektywy czasu, prawie niezauważona przez naszych wojennych przyjaciół, co zaznacza Karski w swojej książce.

Opowiadania kołymskie, Warłam Szałamow

Zbiór przejmujących opowiadań o degradacji człowieka i jego moralności pisanych oszczędnym, chłodnym, językiem. Świadectwo tamtych czasów. Wielka literatura.

Wielkie mocarstwa wobec Polski 1919-1945. Od Wersalu do Jałty, Jan Karski

Geopolityka i znaczenie w niej Polski. Błędy polityków wynikające z braku chłodnej analizy faktów i kierowania się ideologią. Egoizm władzy i propaganda rządowa. Wybitna książka, która powinna być obowiązkową lekturą we wszystkich szkołach ponadpodstawowych.

Biesy, Fiodor Dostojewski

Początki ruchów rewolucyjnych w Rosji w drugiej połowie XIX wieku oraz stojące za nimi idee oraz rzeczywiste pobudki. W wielu miejscach prorocze analizy autora. Bardzo dobre.

Huśtawka oddechu, Herta Müller

Wspomnienia rumuńskiego poety wywiezionego na roboty przymusowe do ZSRR opisane przez autorkę.

Doktor Faustus, Thomas Mann

Wspaniała książka o dążeniu do absolutnej perfekcji za wszelką cenę, łącznie z poświęceniem samego siebie. Geneza niemieckiej konieczności historycznej zbudowanej na złudzeniu własnej nieomylności i wielkości prowadzącej wprost do nazizmu. Na dodatek, świetne studium muzyki dodekafonicznej.

Dobry Stalin, Wiktor Jerofiejew

Życie człowieka radzieckiego zafascynowanego i nienawidzącego Zachodu we wspomnieniach Jerofiejewa o ojcu. Świetnie ukazane realia życia w państwie totalitarnym, gdzie wszystko jest z pozoru po staremu, i jest normalne.

Wasilij Grossman. Pamięć i listy, Fiodor Huber

Walka Grossmana o prawdę w przedstawianiu wojny w ZSRR, walka o normalne życie rodziny kontra totalitarne państwo. Nie jest to biografia - na wielki plus dla autora.

Świadek, Vladimír Balla

Seria bardzo krótkich opowiadań. Rzeczywistość wygina się i przechodzi płynnie w absurd podparty czarnym humorem, mimo wszystko pozostając nadzwyczaj prawdopodobną. Bardzo dobre.

Kresy. Biografia krainy, której nie ma. Jak zniszczono wielokulturowe pogranicze, Kate Brown

Bardzo dobra książka opisująca proces niszczenia wielokulturowego społeczeństwa poprzez ustalanie (sztucznych) podziałów narodowościowych, które z czasem służą do klasyfikowania i represjonowania wybranych jednostek oraz całych grup ludzi.

Przeczytaj wybrane cytaty na tej stronie

Nadal ten sam śnieg i nadal ten sam wujek, Herta Müller

Zbiór mów dziękczynnych, artykułów oraz innych krótkich form autorki. O literaturze, o muzyce, o obozach pracy oraz życiu w zamkniętym kraju dyktatury.

Śniadanie z Sokratesem, Robert Rowland Smith

Seria krótkich esejów opisujących związki filozofii z czynnościami dnia powszedniego. Lekkie.

Rozejm, Primo Levi

O wyjściu z Auschwitz, wędrówce do domu rodzinnego, i o tym, jak kat łatwo przybiera maskę ofiary.

Pigułka wolności, Piotr Czerwiński

Pseudo-życie w pseudo-rzeczywistości z pseudo-ludźmi. Forma autora porównywalną z tą z debiutu. Bardzo dobre.

Malina, Ingeborg Bachmann

Książka o samotności i próbach radzenia sobie z nią, prawie zawsze skazanych na niepowodzenie. Zabawa formą.

Przeczytaj wybrane cytaty na tej stronie.

Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym, Daniel Kahneman

O pozorności rozumienia i daleko idących tego konsekwencjach, w oparciu o osiągnięcia psychologii behawioralnej.

Przypadek Wagnera, Friedrich Nietzsche

O próbach zmiany sposobu myślenia ludzi poprzez muzykę, braku umiejętności dostrzeżenia własnej porażki i wyciągnięcia z niej wniosków, zapatrzeniu we własne ego prowadzące do upadku człowieka i kultury, o robaku Rzeszy.

Między frontami, Evelio Rosero

Cywile wplątani w nie swoją wojnę, słabe państwo niepotrafiące powstrzymać terrorystów, ludzie znikający w niewyjaśnionych okolicznościach, masowe morderstwa, kłamstwa rządu i zdrajcy. Z dużym chłodem i dystansem dokładnie opisany stan państwa ogarniętego korupcją, gdzie faktyczną władzę sprawują gangi i jednostki paramilitarne.

Egzekutor, Stefan Dąmbski

Autor w wieku kilkunastu lat zaciągnął się na ochotnika do AK. Chciał być sławny, jak sam napisał, został więc maszyną do wykonywania wyroków śmierci. Wśród jego kolegów z oddziału jedynie najwyżsi rangą oficerowie mieli więcej niż 20 lat. Dzieciom niezwykle łatwo pozbyć się resztek empatii i po prostu zabijać bez mrugnięcia okiem. Wybitnie antywojenna książka.

Korekta, Thomas Bernhard

W jaki sposób urzeczywistniona idea unicestwia jednostkę, którą tę ideę urzeczywistniła. Bardzo dobre.

Przeczytaj wybrane cytaty na tej stronie.

Rosja. Widzenia transoceaniczne. Tom II. Mosty napowietrzne, Czesław Miłosz

Eseje, wykłady i listy Miłosza na temat Rosji, sporo o Brodskim i Mandelsztamie. We wielu językach, w tłumaczeniach i w oryginale. Choć zbliżyć się do tak przenikliwego umysłu i tak jasnego wyrażania własnych opinii!

Poezje zebrane Alberta Caeiro. Heteronimia I, Fernando Pessoa

Wiersze i listy Pessoi pisane pod jednym z jego licznych heteronimów. Pogodnie, tak po portugalsku.

Jakbyś kamień jadła, Wojciech Tochman

Sarajewo, Srebrenica, czystki etniczne i wojna domowa w Bośni. Oszczędne w słowach, wielkie w przekazie.

Rosja. Widzenia transoceaniczne. Tom I. Dostojewski - nasz współczesny, Czesław Miłosz

O Dostojewskim, ale nie tylko. Bardzo dobry wstęp do studium rosyjskiej duszy, jeżeli taka w ogóle istnieje.

Głód i jedwab, Herta Müller

Mistrzowskie eseje noblistki na temat życia w dyktaturze.

Drzazga. Opowieść o Niej i o Niej, Władimir Zazubrin

Przenikliwe studium nad mechanizmem mordowania wrogów klasowych w ZSRR. Wielkie.

Prywatne obowiązki, Czesław Miłosz

Świetne eseje Miłosza na temat literatury i Polski, czy też na temat Polski i polskości widzianej z zewnątrz.

Mój brat alkad, Fernando Vallejo

Dawka mocnego uderzenia od Vallejo, tym razem na temat mechanizmów zdobywania władzy, słabości demokracji i wolnego wyboru. Bardzo uniwersalny przekaz mimo, że tak mocno osadzony w realiach Kolumbii.

Wyprawa w Dwudziestolecie, Czesław Miłosz

Kapitalna książka o okresie 1918-1939 złożona z wycinków z gazet codziennych, listów, ulotek, obwieszczeń okraszona bardzo skromnym komentarzem Miłosza. A wszystko to z perspektywy żywego obywatela Międzywojnia. Niepowtarzalna okazja wyrobienia sobie własnego zdania o tamtych mitycznych czasach. Wielkie.

Przeczytaj wybrane cytaty na tej stronie

O malarstwie i kaligrafii, José Saramago

Książka o schyłku dyktatury faszystowskiej junty Salazara i jego następców w typowym dla Saramago "optymistycznym" stylu.

Niziny, Herta Müller

Szwabska wieś w Rumunii, nawet blisko do współczesnego polskiego wielkiego miasta. Wielka literatura.

Abaddon - Anioł Zagłady, Ernesto Sábato

Trudno tę książkę scharakteryzować. Mrok, przeczucie końca, ludzie jak flies in the vaseline, urywki filmowe, chaos życia. Bardzo dobre.

Pożegnanie jesieni, Stanisław Ignacy Witkiewicz

Książka z (dziś można tak powiedzieć) przepowiednią, która ziściła się we wszystkich szczegółach. Bardzo dobre.

Król kłania się i zabija, Herta Müller

Eseje na temat (m.in.) języka, obrazu, mówienia, milczenia i asymilacji. Bardzo dobre.

Przeczytaj wybrane cytaty tutaj oraz tutaj.

Wycinka, Thomas Bernhard

O hipokryzji, zakłamaniu i tzw. asertywności tzw. elity artystycznej.

Przeczytaj wybrane cytaty na tej stronie

Tak jest dobrze, Szczepan Twardoch

Kilka opowiadań na pozór realistycznych, jednak tylko do pewnego momentu. Zaskakujące.

Iwetta, Guy de Maupassant

Opowiadanie o tym, kiedy komuś wydaje się, że jest inaczej niż rzeczywiście jest i będzie inaczej niż rzeczywiście będzie. Pełny dekadentyzm.

Tonio Kröger i inne opowiadania, Thomas Mann

Kilka z opowiadań Manna - i zabawne i poważne. Z "mądrą pointą".

Dolina Issy, Czesław Miłosz

Ta książka łamie (raz i na zawsze) mit wielkiego dobrodziejstwa Polaków na "Kresach", tak chętnie dzisiaj serwowanego.

Arcydzieło.

Zniewolony umysł, Czesław Miłosz

W jaki sposób nieświadomie, a później już świadomie zgadzamy się na manipulację samymi sobą.

Wspaniałe. Arcydzieło.

Ecce homo. Jak się staje, czym się jest, Friedrich Nietzsche

Wspaniała książka Nietzschego o samym sobie i swojej twórczości.

Wybrane cytaty tutaj.

Good night Dżerzi, Janusz Głowacki

O człowieku, który wykorzystał wszystkie możliwości, jaki daje Zachód, ośmieszając każdą z nich. Pierwsze skojarzenie z Sezonem migracji na Północ At-Tajjib Saliha jest trafne. Tyle, że tutaj nie jest to tylko książkowa fikcja. Kosiński istniał i naprawdę to zrobił.

Malowany ptak, Jerzy Kosiński

Starcie dziecka z prymitywnymi dorosłymi, z wojną w tle.

Dzieci umarłych, Elfriede Jelinek

Arcydzieło formy i treści. Dosłownie: nabite treścią. Do wielokrotnego, uważnego czytania.

Przeczytaj wybrane cytaty na tej stronie.

Sercątko, Herta Müller

Müller znowu pisze o tym samym. I znowu w taki sposób, że nie sposób oderwać się od lektury.

Przeczytaj wybrane cytaty na tej stronie.

Autobiografie, Thomas Bernhard

Bernhard o zawiłościach samego siebie i najbliższych w kilku szkicach.

Orły i Anioły, Juli Zeh

Książka na scenariusz wartkiego kina akcji na temat powiązań światowej polityki i narkobiznesu (z wieloma wątkami w Polsce). To z jednej strony. Z drugiej strony obraz dzisiejszych niemieckich dwudziestolatków - używki, zagubienie i bezwzględne dążenie do celu. Dodać warto gatunki muzyki rozróżniane po ilości bpm (sic!).

Dziś wolałabym siebie nie spotkać, Herta Müller

To jest literatura mistrzyni. Arcydzieło.

Przeczytaj wybrane cytaty tutaj.

Rok śmierci Ricardo Reisa, José Saramago

Można powiedzieć, że jest to książka poświęcona Pessoi, można też dodać, że miastu Lizbonie, albo określić ją jako antykorporacyjną. A to po prostu jedna z najlepszych książek Saramago.

Przeczytaj wybrane cytaty tutaj.

Kalkwerk, Thomas Bernhard

Jak to jest mieć całe życie odpowiedź na najbardziej nurtujące pytanie w zasięgu wypowiedzi, ale nie móc nigdy jej wypowiedzieć do końca (lub w ogóle).

Na dodatek, pokaz zabawy z formą powieści.

Trzech panów w łódce nie licząc psa, Jerome K. Jerome

Pogodna XIX-wieczna powieść o żeglowaniu w angielskim wydaniu. Sporo typowo angielskiego humoru (w wersji heavy light w stosunku do Monty Pythona) serwowanego z wyczuciem.

Thomas Bernhard - Spotkanie. Rozmowy z Kristą Fleischmann, Krista Fleischman

Bernhard. Bernhard. I Bernhard.

Sezon migracji na Północ, At-Tajjib Salih

Opowieść o zderzeniu kultur, próbach asymilacji, w końcu o samej asymilacji w obcej kulturze i tego konsekwencjach.

Z tej książki nie sposób wynotować zdań na później, chyba, że przepisze się ja całą. Taką literaturę piszą tylko mistrzowie.

Wszystko płynie, Wasilij Grossman

Książka wagi dokumentu. Państwo totalitarne Lenina i Stalina, mechanizmy działania dyktatury. I wszystko w relacji naocznego świadka. Lektura więcej niż obowiązkowa. Wielkie.

Moje nagrody, Thomas Bernhard

O nagrodach przyznanych Bernhardowi opowiada sam laureat. Opowiada i to jak! Ze wspaniałym poczuciem humoru.

Jeruzalem, Gonçalo M. Tavares

O czym jest ta książka? Łatwiej jest porównać: ta książka jest jak Jutro, w czas bitwy, o mnie myśl Javiera Maríasa. Zdarzeń kluczowych jest niezwykle mało, z kolei postaci wiele. Przekaz nie jest jednolity, jest nad wyraz "rozproszony". Temat jest jeden: "o życiu", które nie wychodzi, ale trwa. A jego sens się rozprasza z każdą następną sekundą.

Pedro Páramo, Juan Rulfo

Pierwsza powieść realizmu magicznego. Liryczność wprost z koszmaru sennego w dawce znacząco powyżej jakiejkolwiek średniej.

Lis już wtedy był myśliwym, Herta Müller

Poezja pisana prozą. A o czym? O życiu (czy raczej próbach życia) w systemie totalitarnym oraz krótko po jego upadku. Bardzo głęboko, ale nigdy wprost.

Przeczytaj wybrane cytaty na tej stronie oraz tutaj.

Nowy wspaniały świat, Aldous Huxley

Napisana w 1931 roku czarna wizja przyszłości, która w większej części już się zrealizowała. Jest faktem, z którego nawet nie zdajemy sobie sprawy. Ale i to Huxley już przewidział.

Klasyka, która nie da się zapomnieć.

Dawni mistrzowie. Komedia, Thomas Bernhard

Monolog bernhardowski przed obrazem Tintoretta nad egzystencją, społeczeństwem i rolą sztuki i nauki w życiu. Bardzo dobre i bardzo mocne.

Przeczytaj wybrane cytaty tutaj.

Czerwone liście, William Faulkner

Zbiór wybranych opowiadań Faulknera. Poruszanych tematów - sporo: od wojny secesyjnej, przez niewolnictwo do II wojny światowej. O głupocie, zawiści, bezpodstawnej nienawiści - o tym wszystkim, co kieruje masą.

Alchemik, Paulo Coelho

Bardzo optymistyczne spojrzenie na cel życia człowieka. Tak optymistyczne, że aż momentami nie do uwierzenia.

Życie i los, Wasilij Grossman

W jaki sposób zwykli ludzie stają się katami w służbie systemu totalitarnego? Co czyni, że człowiek przestaje kierować własnym życiem i zdaje się na los? W jak wielkim stopniu bezosobowe państwo może zniewolić jednostkę?

Arcydzieło.

Miasto białych kart, José Saramago

Ile potrzeba, żeby demokratycznie wybrany rząd stał się dyktaturą siejącą terror? Okazuje się, że niewiele, bardzo niewiele. Wystarczy tylko, aby każdy wyborca w końcu zaczął konsekwentnie egzekwować nadane mu prawa. Niemożliwe? A jednak.

Portugalska anarchia w duchu Pessoi o tragizmie wprost z Jerofiejewa.

Tajemne serce zegara, Elias Canetti

Zapiski autora z lat 1973-1985. Bardzo zwięźle, bardzo inteligentnie. Trzeba przeczytać kilka razy w różnych odstępach czasu, do tego bardzo uważnie. Brak przypadkowych słów.

Przeczytaj wybrane cytaty na tej stronie.

Wszystkie imiona, José Saramago

Jaka jest granica między życiem a śmiercią, czy można zrobić cokolwiek wbrew losowi - to jedne z wielu pytań postawionych tutaj przez Saramago.

Mrok, ciemność wewnątrz i na zewnątrz, gra pozorów. I ta ciągła samotność potwierdzająca słowa pieśni Pão duro da solidão.

Czy jest możliwe wyrwanie nieznajomej osoby z samotności? Czy druga osoba jest lekarstwem na samotność?

Chilijski nokturn, Roberto Bolaño

Bardzo treściwa i bardzo krótka powieść, właściwie: o umieraniu. Ksiądz-poeta na łożu śmierci szuka w przeszłości przypadków, decyzji, które zmieniły bieg jego życia i życia innych. Jak dalece można być odpowiedzialnym za innych? Czy w ogóle można być odpowiedzialnym za samego siebie, czy może jest się grą przypadków? Czy jest na to rada? pyta umierający.

Przeczytaj wybrane cytaty na tej stronie.

Ostatnia runda, Julio Cortázar

Zbiór wybranych krótkich opowiadań i wierszy autora. Julio z innej strony - już nie tak ponury jak w Grze w klasy. Ze sporą dawką delikatnego humoru.

Lunatycy, Hermann Broch

Studium rozpadu wartości, rozpadu kultury europejskiej na przykładzie Niemiec z końca XIX i początku XX wieku. Zapowiedź narodzin nowego człowieka, człowieka "superracjonalnego". Człowieka, który będzie organizmem nazizmu (książka została napisana na przełomie lat 20-tych i 30-tych XX wieku). Jeszcze: człowieka, który stanowi teraz większość europejskiego społeczeństwa.

Wielkie.

Kronika zapowiedzianej śmierci, Gabriel García Márquez

Czy można uciec przed własną tradycją, własnymi obrzędami? Tej książki się nie czyta, ją wręcz połyka się zdaniami w całości (jak to u Marqueza).

Dziennik galernika, Imre Kertész

Dziennik obejmujący dobre kilkadziesiąt lat z życia Kertesza. Wiele tutaj o filozofii i filozofach (przede wszystkim o Nietzschem), węgierskich pisarzach, shoah i Auschwitz - a wszystko w odniesieniu do bieżących wydarzeń kolejnych szarych dni. Książka wymaga dużego skupienia przy czytaniu, brak tutaj zbędnych słów.

Przeczytaj wybrane cytaty.

Zaburzenie, Thomas Bernhard

Jedna z wczesnych książek genialnego Austriaka. Wyraźnie podzielona na dwie części. Pierwszą, ze standardową narracją i drugą, już z wielkim monologiem, "narracją Bernharda". A o czym? O tym samym, co zawsze: o źle, głupocie, nędzy, śmierci, gniciu. Wybitne.

Przebiegum Życiae, Piotr Czerwiński

Napisana polsko-angielskim slangiem kwaśno-gorzka, druga po debiucie, książka Czerwińskiego. Oczywiście - jest "o życiu", jak jej poprzedniczka, i również kończy się gorzkim happy-endem. Bardzo dobra książka. W stosunku do debiutu mniej nasycona złością, zapalczywością, jednak ciągle w "typowym" dla Czerwińskiego od razu rozpoznawalnym stylu, któremu nie można się oprzeć.

Księga Niepokoju, Fernando Pessoa

Liryczny, metafizyczny dziennik intymny pewnego lizbońskiego bankiera. Niezwykła podróż przez przez absurd życia, śmierci, przez "portugalskość".

Przeczytaj wybrane cytaty tutaj i tutaj.

Ulisses, James Joyce

Na lekturę tej książki trzeba przeznaczyć bardzo dużo czasu, cierpliwości i dobrej woli. Ulisses to realistyczny (w dosłownym znaczeniu tego słowa) zapis jednego dnia z życia kilku osób w Dublinie na początku wieku XX. Joyce z zegarmistrzowską precyzją rejestruje, jakby na taśmie, jakby aparatem fotograficznym, każdy ułamek chwili, jednocześnie nie dodaje do tego praktycznie żadnego własnego komentarza. Po lekturze zostały mi wrażenia barwne, nie sytuacyjne - jak zazwyczaj, ale właśnie kolory, każdy rozdział książki jako osobny kolor. I to zdziwienie, jak niewiele nasze życie codzienne różni się od tego z początku XX wieku, z tą uwagą, że może teraz wydaje się nam, że znamy więcej ludzi i więcej zjawisk, ale jednocześnie nie znamy nikogo i niczego.

Przeczytaj wybrane cytaty tutaj i tutaj.

Miłość w czasach zarazy, Gabriel García Márquez

Historia nieszczęśliwej miłości w sosie środkowoamerykańskim przedstawiona z typowym dla Marqueza zacięciem. Na miejscu są porównania do świetnej Lalki Prusa, trzeba tylko zaznaczyć, że tutaj jest bliżej telenoweli i zadumy nad starością i przemijaniem niż typowego romantycznego dramatu. Czyta się podejrzanie szybko i z dużą przyjemnością odkrywa się, co też takiego znajduje się na kolejnej stronie. Jak to u Marqueza :-)

Żółty deszcz, Julio Llamazares

Poetyckie studium na samotnością, która następnie przez szaleństwo dąży do śmierci. W wielu momentach świetny materiał na zaczątek scenariusza do filmu z kręgu "hiszpańskiego horroru".

Wymazywanie. Rozpad, Thomas Bernhard

Rozliczenie z zakłamaniem, drobnomieszczaństwem, światem schyłku wieków, z głupotą i powierzchownością, ze wszystkim, co złe i do złego pretenduje. Wreszcie, z Austrią, która niebezpiecznie często przypomina Polskę.

Dawno nie czytałem tak dobrej literatury. Tak wspaniałej!

Przeczytaj wybrane cytaty na tej oraz na tej stronie.

Wszystkie języki świata, Zbigniew Mentzel

Książka o niespełnionych oczekiwaniach i prozie życia w Polsce rządzonej przez komunistów, a w tle rozważania nad istotą języka i porozumiewania się.

Ultra Montana, Witold Horwath

Obszerna powieść utrwalająca losy wybranych mieszkańców "ciemnogrodu" Ultra Montana i "zachodniego" Polis. Wielowątkowa, naprawdę wciągająca lektura z elementami realizmu magicznego na jesienne wieczory przynosząca iskierkę nadziei i wiary w ludzi.

Legenda o nerwowym człowieku, Giorgio Rayzacher

Przesycona brutalnością i twardą erotyką opowieść o ludzkich wynaturzeniach. Można powiedzieć, że o wszystkim, co najgorsze na tym świecie - i na dodatek w bliżej nieznanym kraju bardzo przypominającym powojenną Polskę (autor ma polskie korzenie).

Tę powieść czyta się naprawdę błyskawicznie, podobnie jak i Azyl Faulknera, co nie jest przypadkowe, bo obie książki mają ze sobą wiele wspólnego.

Matka Boska Płatnych Morderców, Fernando Vallejo

Gubiąc się w uliczkach Medellín w Kolumbii, gdzie najważniejszą wiadomością w mediach jest kilkucyfrowa liczba zabitych z poprzedniego dnia, gdzie nikt nie jest niewinny, gdzie "nie ma na tej ziemi większej zarazy niż religia katolicka". Bardzo krótka powieść, w której żadne słowo nie jest przypadkowe. Wielkie.

Przeczytaj wybrane cytaty na tej stronie.

Jutro, w czas bitwy, o mnie myśl, Javier Marías

Książka o doświadczeniu śmierci niedawno poznanej osoby, o przemijaniu i drobnych błędach w życiu, które powodują bolesne konsekwencje. A w tle błądzenie w uliczkach Madrytu, upalnego i zmrożonego, za dnia i nocy. Czuć w tym ducha Cortazara.

Sto lat samotności, Gabriel García Márquez

Książka, którą niezwykle trudno opisać. Z jednej strony to saga rodu Buendía, z drugiej przerażająca podróż jak we śnie, gdzie czas jest uroborosem. Życie, które się toczy, właściwie bez jasnego celu, jest skazane na zapomnienie.

I to jednozdaniowe nawiązanie do Gry w klasy Cortázara przy końcu powieści. Smak tej powieści czuje się długo.

Pożądanie, Elfriede Jelinek

Lektura wagi superciężkiej na temat przemocy seksualnej wobec kobiet napisana twardym językiem, gdzie frazy poetyckie mieszają się z ostrymi wulgaryzmami. Czytelnik nie znajdzie tutaj typowej fabuły, nie znajdzie nawet ani jednego w całości zapisanego i przedstawionego w sposób klasyczny dialogu.

Książka robi wrażenie, jakby Jelinek pisała ją własną krwią. Przynajmniej rękopis musiał być tak napisany - trudno mi uwierzyć, że mogło być inaczej.

Przeczytaj wybrane cytaty na tej stronie.

Miasto ślepców, José Saramago

Książka jak przypowieść biblijna. Rzecz o upadku człowieka, zupełnym zezwierzęceniu, gdzie nie można sobie pozwolić nawet na resztki człowieczeństwa bez narażania się na najgorsze.

Fascynująca lektura, którą zbyt szybko się czyta - trzeba dawkować, inaczej skończy się w bardzo krótkim czasie, a w tym przypadku jest to jak najbardziej niepożądane.

Rosyjska piękność, Wiktor Jerofiejew

Stylizowany na pamiętnik 23-letniej "pani do towarzystwa" wyższych sfer, "weteranki skrobanki", Iriny Władimirowny Tarakanowej, której życie zaczyna się komplikować w zetknięciu ze śmiercią oraz przypadkową ciążą.

Jest tu dużo wulgarności, bohaterka opowiada z rozbrajającą szczerością (i dokładnością) o swoich upodobaniach, a, że życie jej wypełnia "praca", toteż wiadomo, czego można sie spodziewać.

Styl wypowiedzi zmienia się w zależności o tego, czy bohaterka "myśli" czy "mówi". Przez pierwsze kilkadziesiąt stron jedynie "mówi", co nieco może zniechęcać do czytania. Z drugiej strony brawa dla autora za świetne uchwycenie tego charakterystycznego bełkotliwego kobiecego słowotoku.

Azyl, William Faulkner

Historia morderstwa w Mississippi przedstawiona w migawkach. Czytanie książki to przeglądanie albumu ze zdjęciami, gdzieniegdzie podpartych dialogami w formie dźwiękowej. Akcji, toku wydarzeń musi domyśleć się czytający, nic nie jest opisane od A do Z (wyłączając ostatni rozdział, który niestety podkreśla "amerykańskość" autora) - opisy przyrody, miejsc i przedmiotów zastępują właściwe opisy postaci i zdarzeń.

Życie jak najgorszy koszmar złożony z ludzkiej obojętności, zła biorącego się z dążenia jedynie do samozadowolenia, bezmyślności i braku wyobraźni, ludzi zawistnych i odrażających moralnie. Świat, gdzie ważniejsze jest, co "ludzie powiedzą" niż życie drugiego człowieka, mimo, że nikt nie jest bez winy.

Panowie z dzielnicy, Gonçalo M. Tavares

Serie zabawnych powiastek filozoficznych. Zabawnych, ale w sposób inteligentny - wywołujących szczery uśmiech, zdziwienie rzeczami najzwyczajniejszymi. Ulotne. Aż korci, by nauczyć się na pamięć wybranych fragmentów.

Opowiadania, Jorge Luis Borges

Książka ta to zbiór opowiadań argentyńskiego pisarza z lat 1956-70 w przekładzie m.in. Zofii Chądzyńskiej. Nie mam zamiaru streszczać opowiadań. Zaznaczę tylko temat łączący dziełka: Argentyna i postacie gauchos wraz z ich bogatą tradycją.

Opowiadania Borgesa to świetny przykład, jak powinna wyglądać ta forma literacka. Najbardziej zdumiewające dla czytelnika jest odkrycie, że każdy z tych krótkich utworków jest gotowym zaczątkiem czy też czasem całym scenariuszem świetnego filmu fabularnego - przygodowego i psychologicznego, i dramatycznego, i komediowego.

Przeczytaj wybrane cytaty tutaj.

Gra w klasy, Julio Cortázar

Sięgnąłem po tę prozę po blisko dekadzie od pierwszej próby "zmierzenia" się z nią. Teraz już wiem, że wtedy, dziesięć lat wstecz, kiedy byłem u progu liceum, było dla mnie za wcześnie.

Co można również przeczytać w Posłowiu Zofii Chądzyńskiej do książki: autor nie zniża się do czytelnika (co miałoby obrażać czytelnika). Z tego wynika nie mniej nie więcej, ale: wymagana jest dość szczegółowa znajomość muzyki jazzowej i klasycznej, prozy i liryki (z największym naciskiem na twórczość francuską - "od a do z") oraz filozofii; a wszystko to do roku 1963 włącznie (rok wydania "Gry w klasy" to 1963).

Poza tym warto znać: język francuski wraz z żargonem, podstawy języka angielskiego oraz hiszpańskiego, kilka słów po niemiecku i szwedzku. Po co to wszystko? Po to, aby móc czytać prozę Cortázara w miarę swobodnie, bez patrzenia w przypisy co drugie, trzecie zdanie.

W zamian dostaje się zachwycającą formę i zniewalającą treść. Wrażenie metafizyczne? Niezrozumiałe saudade?

Egzemplarz "Gry w klasy" rozpadł mi się w rękach, tuż po skończeniu pierwszej "wewnętrznej" książki. Ale już zakleiłem taśmą, już jest dobrze. Nie wiem tylko, czy w prawidłowej kolejności. Dowiem się za kilka lat czytając ją według klucza autora

Homo Polonicus, Krystian Piwowarski

O Polakach i polskości, ale także o tym, jak wygląda nasza polskość z punktu widzenia nie-Polaka. Ta proza robi kolosalne wrażenie. Wybitne.

Brudnopis, Siergiej Łukjanienko

Książka autorstwa bardzo popularnego rosyjskiego pisarza Siergieja Łukjanienki to trzymająca w napięciu powieść przygodowa osadzona w fantastyce naukowej. Czyta się bardzo szybko i przyjemnie.

Nie mam wielkiego obycia z literaturą fantastyczną, ale wydaje mi się, że wykorzystany przez autora motyw światów równoległych i eksperymentów ludzi z "innych" światów na "naszym" świecie jest dość mocno eksplorowany przez różnych pisarzy fantasy. Trzeba jednak przyznać, że Łukjanienko wychodzi z tego obronną ręką - jego powieść jest po prostu ciekawa.

Na uwagę zasługują bardzo trafne i często niezwykle dowcipne komentarze odnoszące się do realiów życia Moskwiczan (i społeczeństw na nich "wzorowanych"). W dużej mierze to właśnie one sprawiają, że książka niesie ze sobą owe "coś więcej".

Sekret hiszpańskiej pensjonarki, Eduardo Mendoza

Przetykana surrealizmem (choć w bardzo oszczędnej formie) opowieść o przygodach nietypowego detektywa próbującego rozwikłać sprawę tajemniczych zniknięć hiszpańskich pensjonarek. Z humorem na bardzo zróżnicowanym poziomie i bardzo książkowymi dialogami (być może oddaje to specyfikę (tempo) mówionego języka hiszpańskiego).

Z drugiej strony jest przedstawiona wciągająca historia o powstawaniu drugiego, fałszywego, "ja" w ludziach. Obraz ukrytego strachu przed światem, miałkości człowieka i próbach dopasowania się do ogółu za wszelką cenę.

Moskwa-Pietuszki, Wieniedikt Jerofiejew

Napisana w formie śmiechowiska ludowego (z opowieściami m.in. na temat tego, gdzie i co pił narrator oraz jak długo był po tym pijanym) porażająca książka o samotności i nieuchronności losu. O beznadziejności szarego życia, i próbie ucieczki we własny alkoholowy świat.

Nie bez powodu Jerofiejew nazywany jest rosyjskim Kafką. Niesamowita proza.

Tequila, Krzysztof Varga

Monolog nad trumną perkusisty grupy punkowej. Dużo czarnego humoru i bardzo ciekawych spostrzeżeń na temat punka, tudzież życia. Działa odprężająco-przygnębiająco, czyta się jednym tchem. Dla osób otwartych, najlepiej mających jakieś pojęcie o wyżej wspomnianym gatunku muzyki.

Między nami dobrze jest, Dorota Masłowska

Sztuka teatralna jadowicie (ale i z dużą dawką specyficznego humoru) komentująca dzisiejszą Polskę. Czuć tu ducha Witkacego, co bardzo mi odpowiada. Przeczytałem gdzieś, że jest to "nowa Masłowska" (w sensie dosłownym). Nie należę do grona znawców i wielkich fascynatów twórczości Doroty Masłowskiej, ale ten krótki utwór naprawdę przypadł mi do gustu.

13 opowiadań o Króliku, Adrian Markowski

Bardzo krótkie siedemnaście opowiadań utrzymanych w tonacji surrealistycznego koszmaru. Świat przedstawiony to Polska, jaką wielu dobrze pamięta. Z jakiej się teraz śmiejemy oglądając filmy Barei. Opowiadania dostarczają sporo wyrafinowanego czarnego humoru. Nie wiadomo tylko, czy się śmiać czy płakać. W końcu to nasza niechlubna historia. To my sami: tacy, jakich nigdy nie chcielibyśmy znać. Przeżarci czerwoną zarazą.

Warto.

Puste spojrzenie, José Luís Peixoto

Mistrzowska mieszanka surowego realizmu z poezją. Plus ogromne umiejętności warsztatowe autora. To jedna z tych nielicznych książek, które potwierdzają swoją wielkość każdym swoim zdaniem, każdym swoim wersem.

To również jedna z tych niewielu książek, które zachwycają, które co rozdział dostarczają powodów do powiedzenia: "o!" czy inaczej: "wow!".

Globtroter. Recz o Janie Ptaszynie Wróblewskim, Jacek Wróblewski

Kapitalna książka o powstawaniu rodzimej sceny jazzowej. Fascynująca opowieść o rodzinie nestora polskiego jazzu. Przywołanie wczesnych latach 60-tych, kiedy młoda inteligencja, mimo często bardzo ciężkiego życia, miała jeden wspólny cel. Wolność. A wolność dawała (i nadal daje) przede wszystkim muzyka jazzowa.

Z niecierpliwością czekam na kolejne wydanie tej publikacji z nadzieją na poprawienie kilku literówek. Uzupełnienie zdjęciami, a być może i nawet dodanie krążka z archiwalnymi nagraniami tam opisanymi.

Pamiętniczki są czytane przez Jana Ptaszyna Wróblewskiego w każdy poniedziałek w radiowej Trójce (audycja "Trzy kwadranse jazzu").

Kyś, Tatiana Nikiticzna Tołstoj

Jeżeli fantastyka, to tylko rosyjska.

Zabawnie i z polotem przedstawione dzieje "ludzkości" po bliżej nieokreślonej katastrofie. Ludkowie zajadają się przysmakami z myszy, czasem drapią pazurami u stóp drewniane deski podłogi. Bo w końcu są mutantami. Na dodatek nieznany Kyś straszy w lesie. Ale zmiany nadchodzą.

Ta książka to ponoć satyra na Rosję, choć wcale nie trzeba tego wiedzieć, aby mieć przyjemność z czytania. Po prostu dobra książka.

Pokalanie, Piotr Czerwiński

Książkę można by zaliczyć do literatury Generacji Nic. Już sam tytuł to niechybnie podpowiada.

Książka jest bardzo osobista, bardzo "kwaśna". Twarda, i wulgarna. Często niezwykle ironiczna, wręcz sarkastyczna. Jednak nie jest to bezpodstawne i z pewnością nie ma na celu bezmyślnego ataku.

Czytając z zapartym tchem Pokalanie wiele razy miałem wrażenie, że napisał to sam wielki Hłasko.

Uchodźcy, Henryk Grynberg

Proza podróżnicza, w której przewija się multum postaci polskiej młodej inteligencji lat 60-tych.

Jest, i Komeda, i Hłasko, i Polański, i Głowacki, i wielu wielu innych.

Dla zainteresowanych życiem polskiej inteligencji wczesnych lat powojennych.

Z głowy, Janusz Głowacki

Autobiograficzna książka Głowackiego, to przede wszystkim spora dawka charakterystycznego humoru i dużo informacji na temat... emigracji.

Dla mnie to książka szczególna - z autografem samego Janusza Głowackiego.

Wspólny pokój, Zbigniew Uniłowski

Ciemny, brudny i wiecznie na kacu świat przedwojennej Warszawy i mieszkających w jednym pokoju artystów, literatów i studentów.

Z intensywną nutką dekadencji.

Valid XHTML 1.0 Strict